Yếu tố văn hóa và liên văn hóa trong các giáo trình Tiếng Pháp trình độ B2

hành ngay từ đầu, chứ không đợi 
lúc người học có trình độ tiếng Pháp nâng cao mới 
đưa vào. Thách thức còn lớn hơn khi khả năng giao 
tiếp bằng một ngôn ngữ không chỉ giới hạn ở vốn 
ngôn ngữ. Khung tham chiếu châu Âu khuyến nghị 
nên phát triển “khả năng đi xa hơn những mối quan 
hệ hời hợt khuôn mẫu” và “thiết lập một mối quan hệ 
giữa các nền văn hóa gốc và văn hóa nước ngoài để 
tránh những tình huống hiểu lầm và xung đột văn 
hóa”. Sau khi giúp sinh viên từng bước vượt qua các 
khuôn mẫu truyền thống về văn hóa Pháp trong cấp 
độ 1 và 2 của giáo trình, Taxi 3 mong muốn làm nổi 
bật những nghịch lý không thể tránh khỏi hoặc mâu 
thuẫn vốn có trong bất kỳ hình thức văn hóa nói chung 
và văn hóa Pháp nói riêng. Một ngoại ngữ học được 
từ bên ngoài, vậy một nền văn hóa nước ngoài cũng 
chỉ có thể được lĩnh hội cũng từ bên ngoài. Và Taxi 
3 đã cung cấp phương tiện và đồng thời phát triển 
ngôn ngữ giao tiếp và năng lực văn hóa ở người học.
Phương pháp được dùng trong giảng dạy/học tập 
những những nội dung văn hóa khuyến khích quan 
sát trong bối cảnh, sau đó dẫn đến suy nghĩ chung và 
sau cùng là sự so sánh của hai nền văn hóa bằng cách 
đưa ra ví dụ cụ thể, tiếp theo có thể đưa thành quy 
chuẩn văn hóa nếu đủ phương tiện và logic.
3.1. Kiến thức văn hóa thể hiện trong các đoạn 
trích văn học
Nền tảng văn hóa tập trung nhiều trong các tác phẩm 
văn học và các sự kiện lịch sử của một xã hội. Ở trường, 
người Pháp học những bài thơ, những câu chuyện và 
những truyện ngụ ngôn nổi tiếng nhất của văn học 
của họ. Trong một số bài, giáo trình Panorama 3 giới 
thiệu một số bài thơ nổi tiếng và phổ biến nhất của 
Pháp, như “Ngày mai khi trời sáng...” của Victor Hugo, 
“cây cầu Mirabeau” của Guillaume Apollinaire... Sinh 
viên sẽ có cơ hội tìm hiểu các nhà thơ Pháp nổi tiếng 
và hoàn cảnh sáng tác các bài thơ. Trong Panorama 
4, kiến thức về văn học vươn xa ra văn hóa quốc tế 
và người học sẽ được làm quen với những nhà văn 
nổi tiếng thế giới như Paolo Coelho và Umberto Eco – 
những nhà văn được đọc nhiều nhất tại Pháp.
Một số vở kịch cũng thể hiện rất nhiều các yếu tố văn 
hóa Pháp. Ví dụ, chúng ta có thể kể ra ba vở kịch của 
Marcel Pagnol, Marius, Fanny và César. 3 vở kịch kể một 
câu chuyện xuyên suốt và thành công vang dội ngay 
lần diễn đầu tiên vào những năm 30 của thế kỷ trước. 
Sau đó 3 vở kịch này được chuyển thể thành phim và 
thường xuyên được chiếu trên truyền hình và khai thác 
trong học tập và giảng dạy tại các trường học. 3 vở kịch 
đó là một phần kí ức của người Pháp và văn hóa Pháp.
Ở mục “Văn minh” trong Tempo 2, thể loại văn học 
được đề cập đến nhiều là văn học cổ điển. Ví dụ, đó 
là những truyện ngụ ngôn của La Fontaine và một số 
câu thơ điển hình của văn học cổ điển Pháp. Ví dụ, 
các câu thơ và văn sau hay được người Pháp sử dụng 
như những điển tích trong giao tiếp nói hoặc viết:
– “Pour qui sont ces serpents qui sifflent sur nos 
têtes?” (Jean Racine, Andromaque);
– “O rage ! O désespoir! O Vieillesse ennemie!” (Pierre 
Corneille, Le Cid); 
– “L’appétit vient en mangeant” (François Rabelais); 
Sau khi nghiên cứu những yếu tố văn hóa, hay nói 
cách khác là, nội hàm các câu thơ này, giảng viên sẽ 
yêu cầu sinh viên tìm từ hoặc cách diễn đạt ý tương 
tự như vậy trong tiếng mẹ đẻ. Đó chính là một phần 
của việc so sánh văn hóa để làm nổi trội yếu tố liên 
văn hóa.
Nếu thơ cổ điển dành cho sinh viên đã nắm vững 
ngôn ngữ thì thơ hiện đại với văn phong và nội dung 
đơn giản hơn sẽ khiến sinh viên có trình độ tiếng 
Pháp khiêm tốn hơn thích thú:
– “Il pleure dans mon cœur comme il pleut sur la ville” 
(Paul Verlaine); 
– “Sous le pont Mirabeau coule la Seine et nos amours” 
(Guillaume Apollinaire); 
– “O temps suspends ton vol!” (Alphonse de Lamartine); 
– “On n ‘est pas sérieux quand on a 17 ans” (Arthur 
Rimbaud);
Sau đó, sinh viên có thể đưa ra những bài văn, thơ 
tiêu biểu trong tiếng mẹ đẻ có cấu trúc tương tự như 
48 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016
v VĂN HÓA - VĂN HỌC
những bài văn, thơ đó. Lý tưởng nhất là, sinh viên thử 
tìm cách dịch những câu thơ trên, dù là cách hiểu 
ngây ngô nhất cũng nên khuyến khích sinh viên nói 
lên những điều mình suy nghĩ, đó là cách làm cho 
người học thấy hứng thú và từ đó không ngại trao đổi 
và giao tiếp văn hóa. Hoặc, đối với câu thơ của Arthur 
Rimbaud: “On n ‘est pas sérieux quand on a 17 ans” 
(“Chúng ta chưa thể nghiêm túc ở tuổi 17”), nếu giảng 
viên thấy đây là chủ đề sinh viên quan tâm, giảng viên 
có thể yêu cầu sinh viên thảo luận và trình bày quan 
điểm, hoặc cho làm bài tập viết nho nhỏ về chủ đề 
này để bộc lộ suy nghĩ cá nhân. Vậy chúng ta thấy 
rằng, ngay cả những câu thơ này cũng có thể được sử 
dụng như tài liệu giảng dạy, khơi nguồn suy nghĩ cá 
nhân và suy nghĩ văn hóa ở người học.
3.2. Kiến thức văn hóa (thể hiện) trong các tác phẩm 
điện ảnh
Sự chuyển thể từ tiểu thuyết đến phim bao hàm những 
hoạt động chuyển mã liên quan đến mã ký hiệu học 
khác nhau. Những gì được mô tả, kể lại thông qua câu 
chữ giờ được đưa đến người nhận thông qua những 
hoạt động giải mã ở nhiều cấp độ: mã nhiếp ảnh, mã 
Nhiều tiểu thuyết đã là chủ đề của phim cho các màn 
hình lớn. Ngay cả khi bộ phim được dựa trên một hiện 
thực thời sự hay tiểu thuyết, nó cũng đánh dấu sự 
sáng tạo nghệ thuật. Khi so sánh tiểu thuyết nguyên 
bản với những đoạn văn tương ứng được đưa lên 
mà ảnh, người học ngoại ngữ đã thực hiện mở rộng 
phạm vi “điều tra” của mình (tình huống giao tiếp, kế 
hoạch tổ chức nhân vật và bối cảnh).
Trong giáo trình Panorama 4, sinh viên phải bình luận 
đoạn trích “Đỏ và đen” của Stendhal và đoạn trích “Bà 
Bovary” của Flaubert, sau đó so sánh với phiên bản 
phim của 2 đoạn trích đó (Hình 2). 
Sinh viên sẽ ý thức được những đoạn nào trung thành 
với nguyên tác, những đoạn nào bị bỏ đi, hoặc đoạn 
nào bị đẩy lên hoặc đẩy xuống so với cốt truyện. 
Những công việc tỉ mẩn này, giảng viên có thể giao 
cho sinh viên làm ở nhà vì nó đòi hỏi sự đi lại liên tục 
giữa 2 phiên bản này. Sau đó, tùy vào trình độ của 
sinh viên, giảng viên có thể yêu cầu viết lại bản chú 
giải lời thoại nhân vật trong phiên bản điện ảnh. Việc 
này giúp sinh viên vừa luyện tập về mặt ngôn ngữ, 
vừa luyện tập khả năng giao tiếp và liên tưởng văn 
Hình 2
màu, mã ký hiệu, mã 
văn hóa-xã hội. Tuy 
nhiên cần phải kể đến 
vai trò quan trọng của 
lời nói trong phim. Vì 
vậy, phim là một tài 
liệu mà ở đó chúng ta 
thấy sự kết hợp giữa 
yếu tố ngôn ngữ và 
yếu tố phi ngôn ngữ.
Sự chuyển thể tiểu 
thuyết thành phim đặt 
chúng ta vào một lĩnh 
vực không phải thuần 
túy ngôn ngữ mà ở đó 
còn có hình ảnh, âm 
thanh, chuyển động 
và âm nhạc kết hợp 
hài hòa để vẽ chân 
dung nhân vật, làm 
nổi rõ địa điểm và hình 
ảnh trước khi ngôn từ 
được phát lên.
49KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016
VĂN HÓA - VĂN HỌC v
hóa. Đây là mức độ khó hơn trong việc luyện tập thực 
hành ngôn ngữ liên văn hóa vì trên thực tế, ở giáo 
trình Panorama 3, các tác giả cũng đã yêu cầu sinh 
viên đóng kịch một đoạn trích tiểu thuyết của Yves 
Simon liên quan đến giấc mơ của các nhân vật. Sinh 
viên cũng sẽ phải lên kế hoạch các cảnh quay khác 
nhau và nói rõ đâu là những khó khăn của họ. 
4. KẾT LUẬN
Nền văn hóa rất quan trọng trong quá trình học tiếng, 
có nền văn hóa gốc, người học sẽ thu nhận được 
những điểm tương đồng và dị biệt về văn hóa, từ đó 
mới tiến xa hơn trong lĩnh hội ngôn ngữ. Trong tương 
lai, hướng nghiên cứu tiếp của chúng tôi là sẽ cụ thể 
hóa các đường hướng nghiên cứu văn bản văn học 
trong các giáo trình dạy tiếng Pháp nhằm khai thác kỹ 
hơn các yếu tố văn hóa và liên văn hóa./.
Tài liệu tham khảo:
1. Abdallah-Pretceille, M. (1985),  “Pédagogie inter-
culturelle: bilan et perspectives”, p.25-32, in: L’inter-
culturel en éducation et en sciences humaines, tome 1, 
Travaux de l’université de Toulouse Mirail, 341p.
2. Abdallah-Pretceille, M. (1986), “Approche inter-
culturelle de l’enseignement des civilisations”, La Civi-
lisastion, Paris, Clé International.
3. Abdallah-Pretceille, M. (2001), “Regards croisés sur 
le FLE et les sicences de l’éducation”, Les cahiers de l’AS-
DIFLE, no 12, Actes des 25 et 26 rencontres, p.19-25.
4. Adam, J.M. (1991), Langue et littérature, Paris, Ha-
chette FLE, coll. “ F/Référence”, 221p.
5. Bérard, E., Canier, Y., Lavenne, Ch. (1997), Tempo II, 
Livre de l’élève, Paris, Didier/Haiter.
6. Bérard, E., Canier, Y., Lavenne, Ch. (1997), Tempo II, 
Guide pédagogique, Paris, Didier/Haiter.
7. Costanzo, E., Molinié, M., Pécheur, J., Rey, J.N. (2004), 
Campus III, Livre de l’élève, Paris, Clé International.
8. Couttillon, J., Guyot-Clément, C.( 2005), Campus IV, 
livre de l’élève, Clé International, Paris.
9. Dalaisne, P., Mcbride, N., Trevisi, S. (1998), Café 
Crème III, Livre de l’élève, Paris, Hachette.
10. Girardet, J., Frérot, J.L. (1997), Panorama III, Livre 
de l’élève, Paris, Clé Internaltion.
11. Girardet, J. (1998), Panorama IV, Livre de l’élève, 
Paris, Clé International.
12. Johnson, A.M., Menaud, R. (2004), Taxi III, Guide 
pédagogique, Paris, Hachette.
13. Massacret, E., Mothe, P., Pon, S. (1999), Café Crème 
IV, Livre de l’élève, Vanves, Hachette livre.
CULTURAL AND INTERCULTURAL FACTORS IN FRENCH CURRICULUM
TRAN HOAI ANH
Abstract: It is said that “learning a foreign language is learning a new culture”, so the learning of foreign 
languages following cultural and intercultural way is essential. Within this research, I have studied the 
requirements of the European reference framework of foreign languages for intercultural approach, 
mentioned about the inter-cultural skills in a number of French curriculum and how to conducting 
cultural research to make students more interested in learning process.
Keywords: French curriculum, communication skills, intercultural, culture
Ngày nhận: 05/9/2016
Ngày phản biện: 17/9/2016
Ngày duyệt đăng: 20/9/2016