Nghe và hiểu tiếng anh là điều không khó

Nghe và hiểu tiếng anh là điều không khó 
Luyện nghe và hiểu tiếng anh 
Một trong những trở ngại lớn nhất của chúng ta khi học một ngoại ngữ ấy là chúng 
ta quá thông minh và có quá nhiều kinh nghiệm. Quá thông minh: vì mình 
không thể nào chấp nhận nghe một câu mà mình không hiểu: cần phải hiểu một 
câu nói gì trước khi nghe tiếp câu thứ hai, nếu không thì mình không buồn nghe 
tiếp. 
Quá kinh nghiệm: Cuộc đời đã dạy ta không nghe những gì người khác nói mà chỉ 
hiểu những gì mà nội dung chuyển tải. Nếu không hiểu nội dung, chúng ta không 
thể lặp lại lời người kia. Cũng vì thế mà – trong giai đoạn đầu học ngoại ngữ – mỗi 
lần nghe một câu tiếng Anh thì trong đầu phải dịch ra được tiếng Việt thì mới yên 
tâm, bằng không thì  câu ấy không có nghĩa 
Thế nhưng, đấy là lối học sinh ngữ ngược chiều. Tôi biết được 6 ngôn ngữ, trong 
đó có ba ngôn ngữ thành thạo nghe nói đọc viết: Việt – Anh – Pháp, và tôi thấy 
rằng trong các ngôn ngữ tôi biết thì, một cách khách quan, nghe và nói tiếng Việt 
là khó nhất (vì ở phương tây, không có ngôn ngữ nào mà mình đổi cao độ của một 
từ thì ý nghĩa từ ấy lại thay đổi: ma – má – mà – mạ – mã – mả). 
Nghe và hiểu tiếng anh là điều không khó. 
Thế nhưng những thầy cô dạy chúng ta nghe nói tiếng Việt chẳng phải là những vị 
chuyên viên ngôn ngữ như các thầy ngoại ngữ mà ta học tại các trường. Thầy dạy 
tiếng Việt chúng ta là tất cả những người quanh ta từ ngày ta ra đời: cha mẹ, anh 
chị, hàng xóm, bạn bè nghĩa là đại đa số những người chưa có một giờ sư phạm 
nào cả, thậm chỉ không có một khái niệm nào về văn phạm tiếng Việt. Thế mà ta 
nghe tiếng Việt thoải mái và nói như sáo. Còn tiếng Anh thì không thể như thế 
được. Ấy là vì đối với tiếng Việt, chúng ta học theo tiến trình tự nhiên, còn ngoại 
ngữ thì ta học theo tiến trình phản tự nhiên. 
Từ lúc sinh ra chúng ta đã nghe mọi người nói tiếng Việt chung quanh (mà chẳng 
bao giờ ta phản đối: “tôi chẳng hiểu gì cả, đừng nói nữa”! Mới sanh thì biết gì mà 
hiểu và phản đối!). Sau một thời gian dài từ 9 tháng đến 1 năm, ta mới nói những 
tiếng nói đầu tiên (từng chữ một), mà không hiểu mình nói gì. Vài năm sau vào lớp 
mẫu giáo mới học đọc, rồi vào lớp 1 (sáu năm sau khi bắt đầu nghe) mới tập viết 
Lúc bấy giờ, dù chưa biết viết thì mình đã nghe đưọc tất cả những gì người lớn nói 
rồi (kể cả điều mình chưa hiểu). Như vậy, tiến trình học tiếng Việt của chúng ta là 
Nghe – Nói – Đọc – Viết. Giai đoạn dài nhất là nghe và nói, rồi sau đó từ vựng tự 
thêm vào mà ta không bao giờ bỏ thời gian học từ ngữ. Và ngữ pháp (hay văn 
phạm) thì đến cấp 2 mới học qua loa, mà khi qua hết trung học thì ta đã quên hết 
90% rồi. Nhưng tiến trình ta học tiếng Anh (hay bất cứ ngoại ngữ nào) thì hoàn 
toàn ngược lại. 
Thử nhìn lại xem: Trước tiên là viết một số chữ và chua thêm nghĩa tiếng Việt nếu 
cần. Và kể từ đó, học càng nhiều từ vựng càng tốt, kế đến là học văn phạm, rồi lấy 
từ vựng ráp vào cho đúng với văn phạm mà VIẾT thành câu! Rồi loay hoay sửa 
cho đúng luật! Sau đó thì tập đọc các chữ ấy trúng được chừng nào hay chừng ấy, 
và nhiều khi lại đọc một âm tiếng Anh bằng một âm tiếng Việt! (ví dụ fire, fight, 
five, file đều được đọc là ‘phai’ ). Sau đó mới tới giai đoạn NÓI, mà ‘nói’ đây có 
nghĩa là Đọc Lớn Tiếng những câu mình viết trong đầu mình, mà không thắc mắc 
người đối thoại có hiểu ‘message’ của mình hay không vì mình chỉ lo là nói có sai 
văn phạm hay không. Lúc bấy giờ mới khám phá rằng những câu mình viết thì ai 
cũng hiểu, như khi mình nói thì chỉ có mình và  Thượng Đế hiểu thôi, còn người 
bản xứ (tiếng Anh) thì ‘huh – huh’ dài cổ như cổ cò! 
Sau thời gian dài thật dài, mình khám phá rằng mình từng biết tiếng Anh, và nói ra 
thì người khác hiểu tàm tạm, nhưng khi họ nói thì mình không nghe được gì cả 
(nghĩa là nghe không hiểu gì cả). Lúc bấy giờ mới tập nghe, và rồi đành bỏ cuộc vì 
cố gắng mấy cũng không hiểu được những gì người ta nói. 
 Vấn đề là ở đó: chúng ta đã học tiếng Anh ngược với tiến trình tự nhiên, vì quá 
thông minh và có quá nhiều kinh nghiệm. Tiến trình ấy là Viết – Đọc – Nói – 
Nghe! Vì thế, muốn nghe và nói tiếng Anh, chuyện đầu tiên là phải quên đi kinh 
nghiệm và trí thông minh, để trở lại trạng thái ‘sơ sinh và con nít’, và đừng sử dụng 
quá nhiều chất xám để phân tích, lý luận, dịch thuật!