Những lý do khiến người Việt nói tiếng Anh không hay

Những lý do khiến người Việt nói 
tiếng Anh không hay 
 Thông thường, người Việt mình cũng chỉ đặt mục tiêu đến thế là hết, nên khi đã 
nói tiếng Anh được lưu loát, “như gió”, thì thường tự thoả mãn mình mà không cố 
gắng trau dồi, nâng cấp nó lên nữa 
Tiếng Việt cơ bản là âm đơn, đặc biệt giọng Bắc khá thuần, không có các giọng 
nặng và âm tiết đặc trưng (accent), nên học các ngoại ngữ khác không bị ảnh 
hưởng nhiều về accent. 
Tuy nhiên, tiếng Việt nói không có trọng âm và ngữ điệu... (vì đã có đủ 5 thanh rồi, 
ngữ điệu làm gì nữa), nên học các tiếng của châu Âu thường cũng nói ngang ngang 
và đều đều như tiếng Việt, nhưng cũng nhờ thế mà dễ nghe (nếu nói chậm và rõ 
từng chữ). 
Làm gì, người ta cũng dễ mắc một số điểm vướng mắc dẫn đến sai lầm (pitfalls), 
khiến việc thực hiện khó thành công theo ý muốn. Nói tiếng Anh cũng không là 
ngoại lệ. Trước hết, có những điểm dễ mắc cần tránh khi học nói tiếng Anh như 
sau: 
1. “Ếch ngồi đáy giếng” 
Người ta thường khá thiển cận nếu chưa đi sâu vào một vấn đề nhất định, đặc biệt 
khi mới bắt đầu học hay tập luyện một cái gì đó. Sự thiển cẩn “ếch ngồi đáy giếng” 
này dẫn đến các hệ quả là: 
a. Đặt mục tiêu không cao: 
Trước khi làm gì ta cũng phải đặt ra mục tiêu rõ ràng để giúp cho việc thực hiện có 
định hướng (người phương Tây gọi đó là phương pháp Backcasting). Nhưng thông 
thường khi người ta kém (do mới bắt đầu học) nên hay bị mắc bệnh “ếch ngồi đáy 
giếng”, không biết thế nào mới là đạt yêu cầu, chưa nói thế nào mới là giỏi thì gần 
như không có khái niệm. Khi người ta mới học tiếng Anh, nếu thấy một người nói 
chuyện được với người nước ngoài đã thấy là kinh lắm, và chỉ mong được như thế 
là thoả mãn lắm rồi. Rồi khi bắt đầu tậm toẹ có chút căn bản, thì lại thần tượng 
những người “phun tiếng Anh như gió” (bất luận họ nói đúng hay sai). 
Thông thường, người Việt mình cũng chỉ đặt mục tiêu đến thế là hết, nên khi đã 
nói tiếng Anh được lưu loát, “như gió”, thì thường tự thoả mãn mình mà không cố 
gắng trau dồi, nâng cấp nó lên nữa. Đặc biệt những người học chuyên về tiếng Anh 
ở các trường Ngoại Ngữ, hay hơn nữa là người được đi nước ngoài thì càng coi 
thường, vì nghĩ rằng mình có điều kiện và môi trường như thế, thể nào mà chả giỏi 
tiếng Anh nói chung và nói tiếng Anh nói riêng. Với một suy nghĩ “ấu trĩ” dường 
vậy, nên tỉ lệ những người giỏi tiếng Anh cũng như nói tiếng Anh hay ở người Việt 
là rất khiêm tốn, không ngoại lệ những người có điều kiện đi học bằng tiếng Anh, 
kể cả Việt Kiều. 
Vì vậy, để có thể đạt một kết quả cao trong học tiếng Anh lẫn nói tiếng Anh, ta cần 
phải đặt mục tiêu rất cao. Riêng về chuyện nói, thì ta phải lấy mức trần là các chính 
khách Mỹ hay Anh (những người có tài hùng biện) để mà phấn đấu. Điều này 
không hẳn có nghĩa là ta sẽ phải nói hay được như họ, tất nhiên về lý thuyết, chừng 
nào chưa nói được như họ, nghĩa là ta vẫn có thể phải cố gắng luyện tập tiếp. Tuy 
nhiên, vì thường con người hiếm ai có thể đạt 100% mục tiêu cả, thường là một số 
% nhất định nào đó, nếu ta đặt mục tiêu thấp tè, thì dù đạt 99% cũng chả thể bằng 
đặt mục tiêu cao chót vót nhưng đạt độ 50% thôi. 
Trong trường hợp này cũng thế, nếu ta đặt mục tiêu chỉ là nói lưu loát, thì có khi ta 
chỉ đạt gần được mức ấy, nghĩa là chưa có gì là ghê gớm cả, nghe vẫn có thể “khô” 
như thường. Nhưng nếu đặt mục tiêu là Bill Clinton, thì chí ít không nói hay bằng 
ông ta (mà nói hay bằng thế quái nào được con người tài năng hùng biện thế) thì 
cũng phải nói hay chả kém gì, hay thậm chí hay hơn cả người bản ngữ bình 
thường. Phải làm cho người bản ngữ phải ngạc nhiên khi ta vừa cất lên một câu 
nói, thế mới tạm coi là nói tiếng Anh khá. Giống người Việt ta thôi, khi nghe người 
nước ngoài nói một thứ tiếng Việt chuẩn xác, ta cũng chả trầm trồ bỏ bố đi chứ, 
nhỉ? 
b. Tinh tướng [-X 
Người ta khi đạt được một cái gì trong mắt nguời khác thì thường bị tật tự mãn, tự 
kiêu mà dân gian gọi là tinh tướng. Chính vì thế, họ càng thích thể hiện, mà càng 
thích thể hiện thì tâm hồn càng bất an, càng dễ mắc tật loi choi mà không nói cho 
chuẩn theo ý mình được. Hơn nữa, vì tinh tướng, nên họ không biết mình, cứ nghĩ 
là mình giỏi lắm, vì thế càng không thể phát hiện cái sai, cái kém của mình để mà 
phấn đấu tiếp. 
Tôi quen một số người, đều có khả năng nói tiếng Anh lưu loát trước đông người, 
nhưng vì họ nghĩ rằng mình thế là quá kinh (so với người ở Việt Nam) rồi, nên chả 
nhìn lên, chỉ nhìn xuống, mãi mà vẫn chỉ ở một mức đủ cho dân Việt lác mắt, 
nhưng dân Tây thì e rằng... Có lẽ mỗi người phải có lúc „ngộ” ra, hiểu được thế 
nào mới là mức giỏi thực sự, và từ đó thấy rõ ràng cái yếu kém của mình, nhận ra 
rằng con đường đi đến chỗ tối ưu còn gian nan lắm, thì mới có thể tiếp tục vươn 
lên được. 
 2. Hấp tấp 
Người Việt (mà cả người nước khác nữa) khi học nói thường có xu hướng thích 
nói nhanh, chắc do ảnh hưởng bởi những quan điểm như "thằng/con đấy nói tiếng 
Anh như gió" và suy ra nó giỏi tiếng Anh. Bên cạnh đó, nói nhanh bao giờ cũng dễ 
hơn, vì nói vo được, lấp liếm đi các chỗ sai. Nguyên tắc của một môn gì đó, chẳng 
hạn trong thể thao, đi nhanh đã khó, nhưng đi chậm mà chuẩn còn khó hơn. 
Ví dụ: bạn nào đã chơi trượt tuyết, trượt băng sẽ thấy để đi chậm và đúng kĩ thuật 
không phải chuyện đơn giản. Những người tập thể thao không bài bản, thường cố 
chơi với tốc độ nhanh khi bắt đầu vào guồng, vì làm nhanh sẽ dễ dẫn đến trạng thái 
“xung cơ” (phấn khích) mà vào tay nhanh, rồi dần dần khi hoàn thiện trình độ mới 
điềm đạm dần; còn theo hệ thống tập huấn chuyên nghiệp, người tập bao giờ cũng 
bắt đầu một cách chậm rãi nhưng đúng kỹ thuật. 
Trong tiếng Anh cũng vậy. Nếu bạn nào đang có thói quen tự nhiên nói "như gió", 
hay thử nói thật chậm rãi thử xem, sẽ thấy rất khó, và phát hiện ra mình có nhiều 
cái sai thú vị phết đấy. Hãy đi từ từ và chắc chắn, thà chậm mà đúng còn hơn 
nhanh mà sai. 
3. Dục tốc bất đạt 
Thiếu kiên trì hay “dục tốc bất đạt” là cố tật của con người. Trên đã bàn về hấp tấp 
trong khi nói, nay lại là chuyện muôn thuở, hấp tấp vội vàng đốt cháy giai đoạn 
trong quá trình luyện tiếng. 
Bản thân tôi chập chững tự học tiếng Anh từ cuối cấp 1 bằng một cuốn sách tự học 
tiếng Anh, liên tục tự học không qua một trường lớp chính thức nào (trừ môn tiếng 
Anh dở hơi biết bơi được ném vào Phổ thông và Đại học) cho đến khi học xong đại 
học, đã từng present 3h liên tục trước hàng chục giáo sư với sinh viên Canada 
trong một dự án hợp tác và được họ đánh giá không đến nỗi. 
Vậy mà cho mãi đến 3 năm trước đây mới phát hiện ra mình nói không chuẩn rất 
nhiều chỗ, chứ chưa kể đến chuyện nói hay. Sau đó, tôi phải mất hơn nửa năm trời 
để luyện nói, mỗi ngày bỏ ra ít thì 5 phút, nhiều thì nửa giờ để đọc ít thì 3 câu, 
nhiều thì một vài trang tiếng Anh, để có thể điều chỉnh toàn bộ giọng nói lẫn “Từ 
vựng nói” của mình. 
Sau đó, tôi vẫn luôn có ý thức trau dồi khả năng nói của mình mọi lúc mọi nơi tuy 
không mang tính cấp tốc (intensive training) như vậy nữa, để được một giọng nói 
cũng không đến nỗi quá tự ti khi ra gặp bạn bè quốc tế. Tuy vậy, vẫn còn nhiều 
điều phải phấn đấu nữa lắm.