Dạy kĩ năng văn hóa Pháp trong giảng dạy thực hành tiếng cho người học
TÓM TẮT
Văn hóa và ngôn ngữ là hai yếu tố không thể tách rời. Một người học tiếng Pháp chỉ có thể giao tiếp
thành công khi có kĩ năng văn hóa Pháp tốt. Vì vậy, trong giảng dạy ngoại ngữ nói chung, giảng dạy thực
hành tiếng Pháp nói riêng, dạy kĩ năng văn hóa phải được chú trọng và tiến hành đồng thời với việc phát
triển các kĩ năng giao tiếp
ao giờ cũng chứa đựng nhiều thành tố văn hóa của nền văn hóa Pháp. Tuy nhiên, các giáo trình này thường thiếu các kiến thức văn hóa đặc thù của đất nước người học hoặc quá nhấn mạnh đến các yếu tố văn hóa nước ngoài. Vì vậy, trong quá trình giảng dạy ngoại ngữ, người dạy cần lựa chọn, bổ sung các tài liệu đích thực lấy từ nhiều nguồn của cuộc sống hàng ngày, đề cập đến các thành tố văn hóa của cả nền văn hóa đích và văn hóa tiếng mẹ đẻ của người học để có thể so sánh, đối chiếu và làm rõ, bổ sung các nội dung văn hóa đề cập đến trong giáo trình giảng dạy tiếng Pháp. Giảng viên Vai trò của người giảng viên là rất quan trọng đối với việc truyền tải các kiến thức văn hóa trong việc học tiếng Pháp. Tuy nhiên, nhiều giảng viên dạy thực hành tiếng còn quá chú trọng vào việc dạy các kiến thức ngôn ngữ (từ vựng, ngữ pháp, ngữ âm, khả năng diễn đạt ...) mà không dành một vị trí thỏa đáng cho việc truyền tải các kiến thức và phát triển kỹ năng văn hóa Pháp. Vì vậy, giảng viên cần nhận thức được tầm quan trọng của kỹ năng này, thực hiện quá trình giảng dạy ngôn ngữ kết hợp phát triển kỹ năng văn hóa ở người học theo đường hướng giao thoa văn hóa. Giảng viên không ngừng nâng cao trình độ, phương pháp về phân tích, đối chiếu và so sánh văn hóa, tránh việc liệt kê đơn thuần các hiện tượng văn hóa ở hai nền văn hóa. Bên cạnh đó, giảng viên trau dồi thường xuyên các kiến thức văn hóa Pháp để có thể cung cấp chính xác, đầy đủ và cập nhật nhất cho người học. Cần phải nói thêm, văn hóa không phải là cái gì bất biến, nó thay đổi với thời gian, với từng nhóm hay cộng đồng người khác nhau. Giảng viên phải cập nhật, bổ sung và hoàn thiện kĩ năng văn hóa Pháp của bản thân thông qua việc học tập, theo dõi các phương tiện thông tin đại chúng, sách báo, tạp chí. Sẽ là lý tưởng khi giảng viên được đi thăm quan, học tập thực tế ở Pháp để được trải nghiệm «ăn, ở, sống và tắm» trong nền văn hóa Pháp mà họ đang giảng dạy. Người học Người học cần nhận thức được tầm quan trọng của các kiến thức và kỹ năng văn hóa đối với việc học tiếng Pháp nói chung, giao tiếp tiếng Pháp nói riêng. Trong quá trình học các kỹ năng giao tiếp tiếng Pháp, cần chú trọng đến tính phù hợp của các hoạt động giao tiếp ngôn ngữ với các chuẩn mực văn hóa đích. Phải chú ý học cả cách tư duy ngôn ngữ, cách nói của người bản ngữ chứ không chỉ là việc đơn thuần sử dụng ngoại ngữ để diễn đạt tư duy theo văn hóa mẹ đẻ. Tích cực tìm tòi, nghiên cứu các phong tục, tập quán, thói quen, tín ngưỡng của người bản ngữ trong quá trình học thực hành tiếng trên lớp với sự trợ giúp của giảng viên, qua phim, ảnh, tạp chí, mạng internet và qua quan sát thực tế giao tiếp với người Pháp nếu có điều kiện. Đề xuất một số phương pháp dạy kĩ năng văn hóa Pháp Trong các giờ học, khuyến khích người học nhìn nhận, đánh giá các hiện thực văn hóa-xã hội Pháp được đề cập đến trong sự đối chiếu, so sánh với văn hóa mẹ đẻ. Cần chú trọng giới thiệu các yếu tố văn hóa Pháp vì người học không có điều kiện tiếp xúc, khám phá, trải nghiệm trực tiếp các hiện thực đó; nhưng vẫn khuyến khích họ giữ gìn sắc văn hóa mẹ đẻ ; giúp họ có thể thích ứng theo hoàn cảnh giao tiếp cụ thể gặp phải. Ví dụ, người học phải biết không nên đặt các câu hỏi về đời tư của một người Pháp (tuổi tác, tình trạng hôn nhân, con cái, thu nhập ...) vì người Pháp cho như vậy là tò mò, dò xét trong khi đối với một người Việt Nam thì những câu hỏi đó lại thể hiện sự quan tâm, tình cảm gần gũi. Luôn kết hợp rèn luyện các kĩ năng giao tiếp với việc cung cấp các kiến thức và rèn luyện kỹ năng văn hóa Pháp phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp, tránh việc sử dụng ngoại ngữ đang học để thực 33KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 2 - 7/2016 PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v hiện các giao tiếp nội văn hóa vì giữa người dạy và người học đều có cùng một văn hóa gốc là văn hóa Việt Nam. Thường xuyên tổ chức các buổi thảo luận xung quanh các chủ đề văn hóa Pháp được đề cập đến trong thực hành giao tiếp tiếng Pháp để giúp người học nắm bắt các khác biệt giữa hai nền văn hóa, và xa hơn, giúp họ tránh được các cú sốc văn hóa trong quá trình tiếp xúc với nền văn hóa đích này. Ví dụ như sau khi học xong một bài liên quan đến hôn nhân của người Pháp (quan niệm, vai trò của hôn nhân đối với gia đình, các xu hướng mới của thanh niên Pháp ...), giảng viên có thể đưa ra các yêu cầu đối với người học như: «Bạn suy nghĩ như thế nào về hôn nhân trong xã hội Việt Nam?». Khi dạy thực hành giao tiếp tiếng Pháp, cần nhấn mạnh vào mục đích và ngữ cảnh giao tiếp thay vì chỉ chú trọng vào dạy các cấu trúc ngôn ngữ cứng nhắc, liệt kê từ vựng tách rời khỏi hoàn cảnh giao tiếp. Một phát ngôn bất kì chỉ cho một cách hiểu chính xác nhất khi nằm trong ngữ cảnh rõ ràng, được quy định bởi các quy chiếu văn hóa của cộng đồng ngôn ngữ đó. Ví dụ như khi một người Anh nói “Cảm ơn” khi một ai đó mời anh ta có nghĩa là anh ta đồng ý, còn với một người Pháp thì lại có nghĩa là sự từ chối. Vì vậy, trong giờ học nên thường xuyên cho người học tham gia thực hành các bài hội thoại, đóng kịch để tái hiện các thực tế giao tiếp ngôn ngữ ở nước bản ngữ. Sử dụng các phương tiện nghe nhìn trong các giờ học để mang đến cho người học hình ảnh và ngôn ngữ sống động, gần gũi với thực tế văn hóa-xã hội Pháp: phim, ảnh, băng video, tư liệu về phong cảnh, cách ăn mặc, sinh hoạt, làm việc... Tổ chức cho người học thực hành đóng vai (jeu de rôle) trong các tình huống giao tiếp đa dạng. Ví dụ: ngay từ bài học chào hỏi đầu tiên, có thể giới thiệu và yêu cầu người học đóng vai để sử dụng một số ngôn ngữ cử chỉ, những điều “cấm kỵ” trong văn hóa chào hỏi của người Pháp; thực hành đóng vai khách hàng đến dùng bữa tại một nhà hàng để Pháp biết văn hóa tiền “pourboire” ở Pháp... Khuyến khích người học tự tìm hiểu nền văn hóa đích thông qua báo chí, các phương tiện thông tin đại chúng khác hay Internet, nhất là khi người học đã đạt trình độ ngôn ngữ nhất định. Để khuyến khích việc tự tìm tòi này, giảng viên có thể giao nhiệm vụ cho người học làm việc theo nhóm để tạo ra các “Hồ sơ văn hóa” (dossier culturel), tức là thực hiện một nghiên cứu tương đối đầy đủ về một chủ điểm văn hóa nào đó (các hình tượng biểu trưng cho nước Pháp và Việt Nam, các công trình kiến trúc ở Pa-ri, các lễ hội ở Pháp và ở Việt Nam ...), sau đó yêu cầu người học giới thiệu trước lớp dưới hình thức một bài thuyết trình hay một phóng sự. Hình thức này kích thích sự hứng thú, độc lập và sáng tạo của người học trong tìm tòi nghiên cứu vì có rất nhiều sự lựa chọn khác nhau trong lĩnh vực văn hóa tùy theo sở thích của người học. 3. KẾT LUẬN Để có thể giao tiếp thành công một ngoại ngữ nói chung, tiếng Pháp nói riêng đòi hỏi người học nhất thiết phải được trang bị kĩ năng văn hóa nước ngoài đó. Vì vậy, giảng dạy tiếng Pháp không thể tách rời khỏi việc giảng dạy kĩ năng văn hóa Pháp cho người học. Mỗi hoạt động giao tiếp ngôn ngữ đều phải chú ý đến tính phù hợp và được đánh giá bằng các chuẩn mực văn hóa của cộng đồng ngôn ngữ đó. Người dạy cần chú trọng đến việc truyền tải các kiến thức văn hóa đích cho người học, giúp họ làm quen, hiểu được và thích ứng dần với các thực tế văn hóa nước ngoài, xa hơn là hành động và ứng xử hiệu quả, thành công trong cộng đồng sử dụng ngôn ngữ đó. Ngoài ra, cần khuyến khích người học luôn tìm tòi và tiếp cận nền văn hóa nước ngoài theo đường hướng liên văn hóa, tức trong sự so sánh, đối chiếu với nền văn hóa tiếng mẹ đẻ để có một thái độ khách quan khi xem xét, đánh giá các hiện thực văn hóa-xã hội Pháp gặp phải. Để đạt được mục tiêu đó, đòi hỏi người dạy trong quá trình giảng dạy ngoại ngữ cần vận dụng nhiều phương pháp khác nhau, phát huy tính chủ động, tích cực nghiên cứu của cả người dạy và người học cũng như sự trợ giúp của công nghệ thông tin để đạt 34 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 2 - 7/2016 v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY hiệu quả cao nhất trong lĩnh hội kĩ năng văn hóa, yếu tố vô cùng quan trọng cho sự thành công của việc học tập ngoại ngữ./. Tài liệu tham khảo: 1. BESSE H., « Eduquer la perception interculturelle », Le FDLM, No 188. 2. CORTTENET-HAGE M., « Enseigner la culture », Le FDLM, No 250. 3. BERTOLETTI MC., « Nous vous ils ...stéréotypes identitaires et compétence interculturelle », Le FDLM, No 291. 4. DEBYSER F. (1982), « Pédagogies venues d’ailleurs-transferts de didactique et culture », Le FDLM, No 170. 5. HOÀNG Văn Tiến, (2007), Giảng dạy kiến thức văn hoá cho sinh viên năm thứ nhất và năm thứ hai học tiếng Pháp tại Học viện Khoa học Quân sự, Luận văn thạc sĩ, Đại học Ngoại ngữ- Đại học Quốc gia Hà Nội. 6. NGUYỄN Phi Nga (2007), Giảng dạy các kiến thức văn minh-văn hóa, đề tài NCKH, Hà Nội. 7. PORCHER L. (1987), Manières de classe, Didier, Paris. 8. PUREN C. (2014), « La compétence culturelle et ses différentes composantes dans la mise en œuvre de la perspective actionnelle, une nouvelle approche didactique », Intercâmbio, 2e série, Vol.7, tr.21-38. 9. SAPIR E. (1967), Anthropologie. Tome 1 : Culture et personnalité, Edition de Minuit, Paris. 10. ZARATE G. (1986), Enseigner une culture étrangère, Hachette, collection F., Paris. TEACHING FRENCH CULTURE IN A LANGUAGE CLASS FOR THE LEARNERS OF FRENCH Abstract: Culture is an inseparable element in studying language. A person can only learn French to communicate successfully with good knowledge of French culture. So in teaching French in general and communication skills in particular, teaching cultural knowledge and skills must be emphasized and conducted concurrently with development of the communication skills. Keywords: communication skills, French culture skills, language pratice teaching, culture Ngày nhận: 20/6/2016 Ngày phản biện: 18/7/2016 Ngày duyệt đăng: 27/7/2016
File đính kèm:
- 4_7678_2137189.pdf